Parkinson Hastalığında Yaşlılarda Aktivite ve Düşme Korkusu Anketi Türkçe Versiyonunun Psikometrik Özellikleri
Zeynep Tüfekçioğlu1
, Burcu Ersöz Hüseyinsioğlu2, Basar Bilgiç3, Haşmet Ayhan Hanağası3
1İstanbul Aydın Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye
2İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye
3İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, Hareket Bozuklukları ve Davranış Nörolojisi Bölümü, İstanbul, Türkiye
Anahtar Kelimeler: Aktivite kısıtlaması, düşme korkusu, psikometri, geçerlilik, güvenirlik, Parkinson hastalığı
Özet
Amaç: Düşme korkusu (DK), düşme için önemli risk faktörlerinden biridir. Sağlıklı kişilere oranla Parkinson hastalığı (PH) olan bireylerde daha fazladır. Yaşlılarda Aktivite ve Düşme Korkusu Anketi (YADKA), DK’yi sorgularken eşlik eden aktivite kısıtlamasını da ele alarak diğer ölçeklerden farklılık gösterir. Çalışmamızın amacı, YADKA’nın Türkçe versiyonunun PH’de psikometrik özelliklerinin incelenmesi ve anketin DK skoru (DKS) ile yaş, hastalık süresi ve Hareket Bozuklukları Derneği Birleşik Parkinson Hastalığı Derecelendirme Ölçeği Türkçe versiyonu-kısım III (HBD-BPHDÖ-TR-III) motor skoru ile korelasyonunun incelenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Çalışmaya dahil edilmek üzere 93 PH’li hasta değerlendirildi. Dahil edilme kriterlerine uyan 70 hasta çalışmaya alındı. Beş-yedi gün arayla anket tekrarlandı. İç tutarlılık Cronbach’s α ile hesaplandı. Yapı geçerliliği, Uluslararası Düşme Etkinlik Skalası (UDES) ile YADKA arasında Spearman korelasyon testi ile değerlendirildi. Test-tekrar test güvenirliği, sınıf içi korelasyon (ICC2,1), ölçüm standart hatası (SEM) ve saptanabilir minimum değişiklik (MDC95) ile belirlendi. Anket-DKS ile yaş, hastalık süresi ve HBD-BPHDÖ-TR-III skorunun korelasyonuna Spearman korelasyon testi ile bakıldı.
Bulgular: Hastaların ortalama yaşı 60,99 (aralık: 33-84), ortalama hastalık süresi 7,27 yıl (aralık: 1-22) ve ortalama HBD-BPHDÖ-TR-III skoru 28,40 (aralık: 6-69) idi. Anketin iç tutarlılığı çok yüksek bulundu (α: 0,854). Alt skorların test-tekrar test güvenirliği yüksekti (aktivite düzeyi ICC2,1: 0,98/SEM: 0,36/MDC95: 1,00; DK ICC2,1: 0,86/SEM: 0,22/MDC95: 0,61; aktivite kısıtlaması ICC2,1: 0,99/SEM: 0,36/MDC95: 1,00). Tüm alt skorlar UDES ile orta düzeyde korelasyon gösteriyordu (sırasıyla rS =0,51, p<0,001; rS =0,59, p<0,001; rS =0,56, p<0,001). Anket-DKS, yaş ve hastalık süresi korelasyon göstermezken (sırasıyla rS =0,22, p=0,85; rS =0,11, p=0,38) HBD-BPHDÖ-TR-III skoru ile korele idi (rS =0,31, p=0,009).
Sonuç: Yüksek iç tutarlılığa ve güvenirliğe sahip YADKA’nın Türkçe versiyonu PH hastalarında düşme korkusunu ölçmede uygun bir anket olarak gözükmekte ve hastalık şiddeti ile korelasyon göstermektedir.