Multipl Sklerozlu Hastalarda Yürüme Mesafesinin EDSS Puanı Üzerine Etkileri
Kadriye Balcı Tombak1, Kadriye Armutlu2, Rana Karabudak3
1Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, Antalya, Türkiye
2Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü, Ankara, Türkiye
3Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye
Anahtar Kelimeler: Multipl skleroz, yorgunluk, spastisite, yürüme.
Özet
AMAÇ: Çalışmanın amacı; farklı “Expanded Disability Status Scale (EDSS)” puanlarına sahip multipl sklerozlu (MS) olguların tahmin ettikleri yürüme mesafesi ile gerçek yürüme mesafelerini karşılaştırarak bu testi kullananlar için dikkat edilmesi gereken EDSS puan aralığını saptamaya çalışmak, ayrıca yorgunluğun tahmini ve gerçek yürüme mesafesine olan etkilerini araştırmaktır.
YÖNTEMLER: Çalışmaya 30 MS hastası, yaş ve cinsiyet yönünden benzer 20 sağlıklı gönüllü alınmıştır. MS’li olgular EDSS puanlarına göre iki gruba ayrılmıştır. Yorgunluk “Fatigue Severity Scale” kullanılarak, motor yorgunluk ise 200 metrelik yürüyüş testi ile ölçülmüştür. Kaslardaki tonus artışı “Modified Ashwort Scale” ile değerlendirilmiştir. Birinci grup MS hastaları ve sağlıklı kontrol grubundaki olgulara altı dakikada dinlenmeden yürüyebilecekleri mesafe sorulmuş ve kaydedilmiş, ardından süre tutularak altı dakika boyunca yürüdükleri mesafe ölçülmüştür. İkinci grup MS hastalarına dinlenmeden yürüyebilecekleri mesafe sorulmuş ve kaydedilmiş, ardından yürüyebildikleri gerçek mesafe hasta yürütülerek ölçülmüştür.
BULGULAR: “Fatigue Severity Scale” değerleri yönünden iki MS grubunun yorgunluk şiddetlerinin birbirinden farklı olduğu görülmektedir (p< 0.05). İkinci MS grubunun yorgunluk şiddeti birinci gruptan daha fazladır. Grupların yürüyüş yorgunluk indeks değerleri farklı olup (p< 0.05), bu değerin en yüksek olduğu olguların ikinci MS grubunda yer aldığı görülmüştür. Spastisite her iki kas için de ikinci grup MS olgularında birinci gruba göre anlamlı derecede yüksektir (p< 0.05). Birinci MS ve kontrol grubunun tahmin ettikleri ve yürüdükleri gerçek mesafe arasında istatistiksel olarak fark bulunmazken (p> 0.05), ikinci MS grubunun tahmin ettikleri ile yürüdükleri gerçek mesafeler farklıdır (p< 0.05). “Fatigue Severity Scale” puanlarıyla birinci MS grubunun tahmin ettikleri yürüme mesafesi arasında ters ilişki mevcuttur (p< 0.05). Motor yorgunluk puanları ile sadece ikinci MS grubu olgularının yürüdükleri gerçek mesafeler arasında ters yönlü bir ilişki saptanmıştır (p< 0.05).
SONUÇ: Özür düzeyi düşük hastalarda EDSS kullanımı daha güvenilirdir. Sorun en yoğun şekilde EDSS puanı 4-5 arasında olan hastalarda görülmektedir. Ayrıca, bu olgularda yürüme mesafesi ile motor yorgunluk arasında önemli ilişki vardır. Motor yorgunluk için spastisite önemli bir belirteçtir.