Saat Çizme Testinin İki Farklı Puanlama Sisteminin Türkiye Normları ve Geçerlik-Güvenirlik Çalışması

Derya Durusu Emek Savaş1, Deniz Yerlikaya2, Görsev G. Yener3

1Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, İzmir, Türkiye
2Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sinirbilimler Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye
3Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye

Anahtar Kelimeler: Saat çizme testi, normatif veri, geçerlik-güvenirlik, Alzheimer hastalığı, hafif kognitif bozukluk

Özet

Amaç: Saat çizme testi (SÇT) ülkemizde çok sayıda merkezde uygulanmakta olup saatin dairesinin hazır olarak sunulduğu versiyonun Türkiye popülasyonuna ait norm değerleri bulunmamaktadır. Bu çalışmada, SÇT’nin uluslararası literatürde en yaygın kullanıma sahip skorlama yöntemlerinden Manos ve Wu ile Shulman yöntemleri ile standardizasyonunun yapılması ve geçerlik ve güvenirliğinin test edilmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Çalışmanın norm belirleme aşamasına 50-92 yaş aralığındaki 244 sağlıklı birey dahil edilmiştir. Yaş, eğitim ve cinsiyet değişkenlerinin SÇT puanları üzerindeki etkisi incelenmiş, yaş ve eğitime göre norm değerleri oluşturulmuştur. Ayrıca, iki puanlama yönteminin test-tekrar test güvenirliği, değerlendiriciler arası güvenirliği, eş-zaman geçerliği ve ölçüt geçerliği test edilmiştir. Ölçüt geçerliği için ROC eğrisi yöntemi kullanılarak, SÇT puanlarının sağlıklı bireyler, hafif kognitif bozukluk (HKB) olguları ve Alzheimer hastalarını ne düzeyde ayırt edebildiği incelenmiştir

Bulgular: Manos ve Wu yönteminde sağlıklı bireylerin SÇT puanları üzerinde yaş ve eğitim etkisi, Shulman yönteminde ise sadece eğitim etkisi olduğu saptanmıştır. Her iki yöntemin de test-tekrar test (Manos ve Wu için, 0,81; Shulman için, 0,72) ve değerlendiriciler arası güvenirliği (Manos ve Wu için, 0,98; Shulman için, 0,96) yüksek olup, birbirleriyle ve diğer kognitif tarama testleriyle yüksek düzeyde korelasyon gösterdiği bulunmuştur. ROC eğrisi altında kalan alan, sadece sağlıklı bireyler ile Alzheimer hastalarını ve sağlıklı bireyler ile HKB olgularını birbirinden ayırt etmede yüksek değerler göstermiştir.

Sonuç: Bu çalışmada, 50 yaş ve üzeri bireyler için ayrıntılı norm değerleri oluşturulmuştur. SÇT skorları yorumlanırken yaş ve eğitim düzeyi dikkate alınmalıdır. Her iki puanlama yönteminden elde edilen bulgular oldukça paralel olup, yüksek test-tekrar test ve değerlendiriciler arası güvenirlik ile yüksek eş-zaman ve ölçüt geçerliklerine işaret etmektedir.