Limbik Tipte Bellek Bozukluğunun Saptanması için Pratik Bir Aygıt: 5 Kelime Testi

Gül Kayserili1, Zerrin Yıldırım2, Özgül Vupa Çilengiroğlu3, Görsev G. Yener4

1İzmir Narlıdere Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi, İzmir, Türkiye
2Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Nöroloji Kliniği; İstanbul Üniversitesi Aziz Sancar Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü, Sinirbilim Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye
3Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Fakültesi, İstatistik Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye
4Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye

Anahtar Kelimeler: Beş Kelime Testi, Alzheimer hastalığı, hafif kognitif bozukluk, sözel bellek

Özet

Amaç: Dubois ve arkadaşları tarafından geliştirilen, hızlı ve pratik bir sözel bellek ölçeği olan 5 Kelime Testi’nin (5KT) Türkçe versiyonunun geçerlilik ve güvenilirliği oluşturularak normal yaşlanma, hafif kognitif bozukluk (HKB) ve Alzheimer tipi demans (ATD) sürekliliği evrelerini birbirlerinden yüksek duyarlılık ve özgüllükte ayıracak pratik bir enstrümanın elde edilmesi hedeflenmiştir.

Gereç ve Yöntem: Yüz altı sağlıklı katılımcı, 22 HKB ve 39 ATD’li birey olmak üzere toplam 167 katılımcı 5KT, Standardize Mini-Mental Durum Testi, Sözel Akıcılık [kategori akıcılığı (bir dakikadaki hayvan sayısı), bir dakikada meyve-insan ismi değişimli sayma, leksikal akıcılık (birer dakikada K-A-S ile başlayan kelime sayısı)], 3 Kelime 3 Şekil testleri ile değerlendirildi. 5KT’nin diğer kognitif testlerle eş zamanlı geçerlilik testleri ve test-tekrar test geçerliliği, Spearman rho testi ile testler arasındaki korelasyonlara bakılarak araştırıldı. Gruplar arası fark analizlerinde, veri dağılımına bakılarak parametrik ve non-parametrik testler kullanıldı. 5KT’nin ayırt ediciliği için “Receiver Operating Characteristic” (ROC) eğri altında kalan alana bakıldı.

Bulgular: 5KT ipuçlu hatırlama toplam puanında (İTP) sağlıklıların tümü, serbest hatırlama toplam puanında (STP) %95,3’ü 10 puan almıştır. Sağlıklı bireylerin ve hastaların, HKB ile farklı evrelerdeki ATD’lilerin, 5KT puanları arasındaki fark anlamlı bulunmuştur (p<0,01). ROC analizine göre STP [eğri altında kalan alan (EAA): 0,99], sağlıklı bireyleri HKB ya da ATD tanılı bireylerden İTP’ye göre (EAA: 0,84) daha yüksek duyarlılıkla ayırt etmiştir. Sağlıklı bireyleri, HKB tanısı almış bireylerden ayırmada da STP (EAA: 0,98) İTP’ye (EAA: 0,64) göre daha yüksek duyarlılığa sahiptir. HKB’li bireyleri, ATD’li bireylerden ayırmada da STP (EAA: 0,96) İTP’ye (EAA: 0,92) göre daha yüksek duyarlılığa sahiptir. Uygulayıcılar arasında (r=0,80) ve aynı uygulayıcının farklı zamanlardaki uygulamaları arasında (r=0,95) test-tekrar test korelasyonu yüksektir. Testin güvenilirlik analizinde Cronbach alfa değeri 0,94 olarak bulunmuştur.

Sonuç: Bu çalışmada 5KT’nin Türkçe versiyonunun sağlıklı, ATD’li ve HKB’li bireylerde geçerli ve güvenilir bir test olduğu gösterilmiştir. 5KT normal yaşlanma-ATD sürekliliğini ayrıştırabildiği için özelleşmiş demans polikliniklerinde pratik bir enstrüman olarak kullanılabilir.