Çoklu prognoza sahip majör yutma disfonksiyonu şikayeti ile göğüs hastalıkları servisinde yatmakta olan geriatrik bireylerde yoğunlaştırılmış bireysel yutma egzersizi terapi protokolünün yutma fizyolojisine etkisinin incelenmesi

Özet

Amaç: Bu çalışmada, enstrümental değerlendirme ile disfaji tanısı alan geriatrik bireylerde kısa dönem (bir ay) ve uzun dönem (üç ay) bireysel yutma terapisi programı etkinliği karşılaştırıldı.

Hastalar ve yöntemler: Otuz bir hastanın (16 kadın, 15 erkek; ort. yaş: 66,8±16,4 yıl; dağılım, 66-83 yıl) hastane kayıtları 01 Nisan 2019 - 30 Eylül 2022 tarihleri arasında prospektif olarak incelendi. Çalışmanın başında fiberoptik endoskopik yutma çalışması çekim kayıtları yapıldı. Kayıtlar taranıp incelendi ve yutma güvenliği ve etkinliğinde sorun gözlenen, aynı disfaji şiddetine sahip bireyler belirlendi. Hastalar uzun dönem (%51,2; n=16; 8 erkek, 8 kadın) ve kısa dönem (%48,8; n=15; 7 erkek, 8 kadın) terapi gruplarına randomize bir şekilde ayrıldı. Hastalar fiberoptik endoskopi sırasında Uluslararası Disfaji Diyet Standardizasyon Girişimi protokolüne göre farklı kıvamlarda (ince sıvı, bal, nektar, puding, katı kıvam) besin verilerek Penetrasyon-Aspirasyon Skalası ve Yale Farengeal Rezidü Kalıntı Şiddet Skalası-Vallekula/Priform Sinüs ile terapi öncesi ve terapi sonrası bir hafta, bir ay ve üç ayda değerlendirildi. Fonksiyonel Oral Alım Skalası ve Türkçe Yeme Değerlendirme Aracı-10 (T-EAT-10) sonuçları gruplar arasında karşılaştırıldı. Kısa dönem ve uzun dönem terapi gruplarına sırasıyla bir ve üç ay süreyle uygulanan egzersiz tabanlı bireysel yutma terapi programı uygulandı.

Bulgular: Uzun dönem ve kısa dönem terapi alan bireylerin terapi sonrası penetrasyon aspirasyon skorları ve farengeal rezidü şiddet skorları karşılaştırıldığında, kısa dönem terapi alan grupta uzun dönem gruba göre daha yüksek skor bulunmuş olup anlamlı farklılık olduğu saptandı (p<0,001). Yirmi yedi (%88,4) hastada farengeal faz anormallikleri, 23 (%75,3) hastada larengeal penetrasyon/aspirasyon durumu saptanmış olup kısa dönem grubunda her iki değişkende de anlamlı olarak daha yüksek bulundu (sırasıyla, p=0,015, p=0,014). Uzun dönem terapi grubunda terapi öncesi elde edilen T-EAT-10 skorları terapi sonrası üçüncü ay elde edilen T-EAT-10 skorlarından anlamlı derecede yüksekti (sırasıyla, p=0,004, p<0,001, p<0,05). Terapi öncesinde hastaların %78'inde ince sıvı, nektar ve katı kıvamında sessiz aspirasyon yaşandı.

Sonuç: Disfajisi olan geriatrik bireylerde, uzun dönem yutma terapisi programının kısa döneme göre daha etkili olduğu görülmektedir.