Multipl Sklerozlu Hastalarda Disfajiye Yönelik Non-farmakolojik Yaklaşımlar: Sistematik Bir Derleme

Özet

Multipl sklerozlu (MS) hastalarda sıklıkla görülen ve yutma güçlüğü olarak tanımlanan disfaji; aspirasyon pnömonisi, dehidratasyon, malnütrisyon gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilen, morbidite ve mortalite oranlarını artıran ve yaşam kalitesini düşüren bir semptomdur. MS’li hastalarda disfajiye farmakolojik veya cerrahi yöntemlerin yanı sıra, non-farmakolojik ve non-invaziv yöntemlerle de müdahale edilebilmektedir. Disfajinin yönetiminde kullanılan temel nonfarmakolojik yöntemler; duyusal uyarma teknikleri, yutma manevraları, diyet modifikasyonları ve pozisyonel yutma teknikleri olarak sıralanabilir. Yapılan literatür taramasında, MS’li hastalarda disfajinin tedavi ve bakımında non-farmakolojik ve non-invaziv yöntemlere ilişkin bir sistematik derlemeye ulaşılamamıştır. Bu çalışmanın temel amacı, disfajinin kontrolünde literatürde yer alan non-farmakolojik girişimlerin incelenmesidir. Çalışma kapsamında detaylı bir literatür taraması yapılmış, dahil edilme kriterleri göz önüne alınarak 4 araştırma incelenmiştir. İncelenen çalışmalardaki non-farmakolojik yöntemler; oral motor egzersizler, yutma manevraları gibi yöntemleri içeren geleneksel disfaji rehabilitasyon yöntemleri, elektrik stimülasyonu ve solunum kasları egzersizleridir. Çalışmalarda, disfaji ve/veya yutma ilişkili yaşam kalitesi benzer skalalarla ölçülmüştür. İlgili girişimlerin tamamının, MS’li hastalarda disfaji ve/veya yutma ilişkili yaşam kalitesi üzerinde anlamlı düzeyde etki ettiği görülmektedir. Sonuç olarak, literatürdeki bilgiler ışığında, MS’li hastalarda disfajinin kontrolünde non-farmakolojik yöntemlerin etkin olduğu söylenebilir. Ayrıca, bu alanda deneysel tasarımlı ve daha kapsamlı araştırmalar yapılması önerilebilir.