Multipl Sklerozda Normal Görünümlü Beyaz Maddenin Proton Manyetik Rezonans Spektroskopi ile Değerlendirilmesi
Nihal IŞIK1, Fatma CANDAN1, Alp DİNÇER2, Zahide YILMAZ1
1SSK Göztepe Eğitim Hastanesi Nöroloji Kliniği, İSTANBUL
2Bakırköy Radyotom ve Radyomar Görüntüleme Merkezi, İSTANBUL
Anahtar Kelimeler: Multipl skleroz, normal görünümlü beyaz madde, aksonal zedelenme, proton manyetik rezonans spektroskopi
Özet
Bilimsel zemin: Son zamanlarda yapılan patoloji ve Proton Manyetik Rezonans Spektroskopi (P-MRS) çalışmaları, Multipl sklerozda (MS) normal görünümlü beyaz madde (NGBM) de akson hasarı varlığının, dizabilitenin ortaya çıkmasında önemli bir neden olabileceğine dikkat çekmektedir. Amaçlar: MS hastalarının NGBM'de, P-MRS ile biyokimyasal metabolitleri belirleyerek, aksonal zedelenmeyi araştırmak, ve buna ek olarak relapsing remiting (RR) MS hastalarının, klinik parametreleri ile aksonal zedelenme arasındaki ilişkiyi incelemektir.
Hastalar ve yöntem: 57 MS hastasına (41 relapsing-remitting, 8 primer progresif; PP, ve 8 sekonder progresif; SP), ve 10 sağlıklı kişiden oluşan kontrol grubuna, kranial MR görüntülemesi (MRG) ve single voxel P-MRS çalışmaları yapıldı. Hastaların NGBM'de ve kontrol grubunun normal beyaz maddesinde (NBM), N-asetilaspartat (NAA)/Kreatin (kr), Myoinositol (ml)/kr ve Kolin (Ko)/kr metabolit oranları belirlendi. RR-MS hastalarında, NGBM'de NAA/kr oranları ile klinik dizabilite (EDSS) ve hastalık süresi arasındaki ilişki incelendi.
Bulgular: MS hasta grubunda ve alt gruplarda NGBM'de NAA/kr oranı, kontrol grubuna göre anlamlı düşük bulunurken (p<0.01 ), diğer metabolit oranlarında bir farklılık bulunmadı. En düşük NAA/kr oranı, sırası ile PP-MS, SP-MS ve RR-MS hasta alt gruplarında görüldü. RR-MS hastalarında, NAA/kr oranı ile EDSS değerleri arasında anlamlı negatif bir korrelasyon saptanırken (r =-0.29, p<0.05), hastalık süresi ile bu oran arasında bir ilişki bulunmadı. Hastalık süresi ?5yıl olanlar ile, 5 yıldan fazla olan hastalarda NAA/kr oranı, kontrol grubuna göre anlamlı düşük bulundu (p<0.05). İzlenimler: Bu çalışmada; aksonal zedelenmenin bir göstergesi olan düşük NAA/kr oranlarının MS hastalarının NGBM'de saptanması, MS'da aksonal zedelenmenin sadece lezyonlara sınırlı olmadığını ve kranial MRG'de normal görünen beyaz maddeyi de içine aldığını desteklemektedir. Buna ek olarak RR-MS hastalarında elde edilen veriler, NGBM'de olan aksonal zedelenme ile dizabilitenin ilişkili olabileceğine dikkat çekmektedir.