Nihal IŞIK1, Fatma CANDAN1, Alp DİNÇER2, Zahide YILMAZ1

1SSK Göztepe Eğitim Hastanesi Nöroloji Kliniği, İSTANBUL
2Bakırköy Radyotom ve Radyomar Görüntüleme Merkezi, İSTANBUL

Anahtar Kelimeler: Multipl skleroz, normal görünümlü beyaz madde, aksonal zedelenme, proton manyetik rezonans spektroskopi

Özet

Bilimsel zemin: Son zamanlarda yapılan patoloji ve Proton Manyetik Rezonans Spektroskopi (P-MRS) çalışmaları, Multipl sklerozda (MS) normal görünümlü beyaz madde (NGBM) de akson hasarı varlığının, dizabilitenin ortaya çıkmasında önemli bir neden olabileceğine dikkat çekmektedir. Amaçlar: MS hastalarının NGBM'de, P-MRS ile biyokimyasal metabolitleri belirleyerek, aksonal zedelenmeyi araştırmak, ve buna ek olarak relapsing remiting (RR) MS hastalarının, klinik parametreleri ile aksonal zedelenme arasındaki ilişkiyi incelemektir.
Hastalar ve yöntem: 57 MS hastasına (41 relapsing-remitting, 8 primer progresif; PP, ve 8 sekonder progresif; SP), ve 10 sağlıklı kişiden oluşan kontrol grubuna, kranial MR görüntülemesi (MRG) ve single voxel P-MRS çalışmaları yapıldı. Hastaların NGBM'de ve kontrol grubunun normal beyaz maddesinde (NBM), N-asetilaspartat (NAA)/Kreatin (kr), Myoinositol (ml)/kr ve Kolin (Ko)/kr metabolit oranları belirlendi. RR-MS hastalarında, NGBM'de NAA/kr oranları ile klinik dizabilite (EDSS) ve hastalık süresi arasındaki ilişki incelendi.
Bulgular: MS hasta grubunda ve alt gruplarda NGBM'de NAA/kr oranı, kontrol grubuna göre anlamlı düşük bulunurken (p<0.01 ), diğer metabolit oranlarında bir farklılık bulunmadı. En düşük NAA/kr oranı, sırası ile PP-MS, SP-MS ve RR-MS hasta alt gruplarında görüldü. RR-MS hastalarında, NAA/kr oranı ile EDSS değerleri arasında anlamlı negatif bir korrelasyon saptanırken (r =-0.29, p<0.05), hastalık süresi ile bu oran arasında bir ilişki bulunmadı. Hastalık süresi ?5yıl olanlar ile, 5 yıldan fazla olan hastalarda NAA/kr oranı, kontrol grubuna göre anlamlı düşük bulundu (p<0.05). İzlenimler: Bu çalışmada; aksonal zedelenmenin bir göstergesi olan düşük NAA/kr oranlarının MS hastalarının NGBM'de saptanması, MS'da aksonal zedelenmenin sadece lezyonlara sınırlı olmadığını ve kranial MRG'de normal görünen beyaz maddeyi de içine aldığını desteklemektedir. Buna ek olarak RR-MS hastalarında elde edilen veriler, NGBM'de olan aksonal zedelenme ile dizabilitenin ilişkili olabileceğine dikkat çekmektedir.